«Я заўсёды займаўся бізнесам, пачынаў яшчэ ў дзевяностых», — заводзіць расповед Вячаслаў Вячаслававіч, сустракаючы нас на грыбной вытворчасці. Ён рады, што да нашага прыезду шампіньёны паспелі падрасці — мноства белых капялюшыкаў выцягнуліся з торфу вонкі, каб спачатку папазіраваць для фота, а потым апынуцца ў крамах пад брэндам «Імперыя шампіньёнаў».

Грыбамі Вячаслаў Дзяруга пачаў займацца ўжо пасля аперацыі, а да гэтага шмат гадоў гандляваў беларускімі таварамі ў Маскве. Жыў фактычна на два гарады, рытм быў шалёны. Аднойчы ўвосень захварэў, але не надаў гэтаму значэння, перанёс прастуду на нагах — з кім не бывае? Але самаадчуванне ўсё горшала — здымак паказаў левабаковы гаймарыт.

— Доктар прызначыў курс антыбіётыкаў — я іх пракалоў і паехаў далей займацца бізнесам. Ніколі ў жыцці асабліва не хварэў, але тут мінае тры месяцы пасля гаймарыту, а мне ўсё цяжэй і цяжэй становіцца. Уначы спаць не мог, задыхацца пачаў. Першы сур’ёзны прыступ здарыўся ў Маскве. Выклікалі хуткую, кардыяграма дрэнная, забралі ў рэанімацыю. Вярнуўся ў Маладзечна, паляжаў яшчэ тут у бальніцы, але мне ніхто нічога не казаў і не тлумачыў. Проста таблеткі выпісвалі, і ўсё.

«Лекары сказалі, што засталося месяцы тры»

Праз паўгода пасля пачатку хваробы мужчыну стала зусім кепска: важыў 42 кілаграмы, спаў седзячы, звычайны пад’ём па лесвіцы ператварыўся для яго ў сапраўднае выпрабаванне. У камандзіроўкі прадпрымальнік усё роўна ездзіў, але ўжо не за рулём — у Маскву яго вазілі.

У нейкі момант стала відавочна, што сітуацыя сур’ёзная і патрабуе ўважлівага абследавання. Так беларус апынуўся ў Мінску, у РНПЦ «Кардыялогія». Там ён упершыню даведаўся пра свой дыягназ.

— Як мне растлумачылі, сэрца «пайшло ў разнос». Доктар шчыра сказаў, што жыць мне засталося месяцы тры, не болей...

— Няўжо гаймарыт дае такія сур’ёзныя ўскладненні?

— Так, з іх слоў, інфекцыя пашкодзіла левы жалудачак. Не ведаю, наколькі гэта частая гісторыя. Калі б звярнуўся да лекараў раней, мусіць, пайшло б па-іншаму. Але ў маім выпадку ўсё было ўжо запушчана. Пашэнціла, што літаральна на наступны дзень мне прапанавалі аперацыю. Я нават абдумаць гэтую сітуацыю не паспеў, бо толькі лёг на абследаванне. І тут падыходзіць доктар і пытаецца: «Аперыравацца будзеце?»

«Чалавек пайшоў з жыцця, але даў жыццё іншаму»

Першую аперацыю па перасадцы сэрца ў Беларусі зрабілі ў лютым 2009 года — пад кіраўніцтвам вядомага кардыяхірурга, прафесара Юрыя Пятровіча Астроўскага. Прадпрымальнік з Маладзечна трапіў у кардыялагічны цэнтр праз паўгода і стаў восьмым па ліку пацыентам з перасаджаным сэрцам. Цяпер, як бы пафасна гэта ні гучала, кожны год беларус адзначае два свае дні народзінаў.

6 траўня 2023 года яму споўніцца 54 гады, а 6 жніўня будзе 14 гадоў з дня аперацыі. Гэта час, якога пры неспрыяльным раскладзе ў Вячаслава Вячаслававіча магло і не быць.

Як і належыць чалавеку дзелавому, перад аперацыяй ён удакладніў у медыкаў: «А якія гарантыі?»

— Усе тады крыху сумеліся ад такіх пытанняў, — усміхаецца суразмоўца. — Каб вы разумелі: звычайна ёсць ліст чакання на донарскія органы. Нехта чакае некалькі месяцаў, нехта год, два, тры. А мяне проста паставілі перад фактам, што ёсць донар. І ўсё роўна былі сумневы, вядома. Як гэта мне чужы орган паставяць? Жонка тады знаходзілася ў Маскве, я ёй па тэлефоне ўсё расказаў. Яна, калі прыехала, усё ніяк не магла паверыць, што мне ўжо сэрца перасадзілі.

— А вы ведаеце, хто стаў донарам?

— Ведаю, што хлопцу было 32 гады, ён разбіўся на матацыкле, атрымаў чэрапна-мазгавую траўму, несумяшчальную з жыццём. Мне нават тэлевізіёншчыкі з Масквы прапаноўвалі зняцца ў фільме з бацькамі донара... Але я тады адмовіўся — па маральных матывах. Не хацелася варушыць мінулае, бо для іх гэта вялікае гора. Магу сказаць, што я адчуваю падзяку: чалавек пайшоў з жыцця, але даў жыццё іншаму. Калі ў царкве бываю, заўсёды стаўлю свечку...

«Сэрца — гэта проста орган, а не душа, як любяць казаць»

Яшчэ да аперацыі, калі Вячаслаў Вячаслававіч цяжка хварэў, ён хацеў напісаць завяшчанне дзецям. А вось на аперацыйным стале пра смерць ужо не думаў — верыў, што ўсё будзе добра. Яго аперыраваў той самы вядомы прафесар Астроўскі, а асістэнтам быў сын доктара.

— З жыццём я сапраўды не развітваўся. Усё адбывалася імгненна: прама на стале мяне дагольвалі, здымалі пярсцёнкі, ланцужок. Калі прачнуўся, першае пытанне было: «Гэта раніца ці вечар?» І ўжо праз два дні я бегаў — мяне перавялі ў палату. Шакаладкі нават умінаў цішком, медсёстры ўсё не маглі даўмецца, чаму такі цукар высокі, — смяецца беларус.

— А вы адчулі, што цяпер жывяце з чужым сэрцам? Нешта мяняецца ў арганізме?

— Канешне не. Сэрца — гэта ж проста помпа, а не душа, як часта любяць казаць. Гэта орган, які пампуе кроў, і нарэшце ён у мяне пачаў працаваць нармальна. Адзінае, пасля аперацыі стала страшэнна аблазіць скура. Я проста шматкамі здымаў яе з сябе. А ў астатнім аднавіўся я вельмі хутка.

У бальніцы беларус правёў тры месяцы, выпісаўся і адразу паехаў на працу. Першыя паўгода, праўда, засцерагаўся, ахоўваў сябе ад прастуды. Задоўга да прыходу каранавіруса Вячаслаў Вячаслававіч стаў насіць маску ў грамадскіх месцах.

Што цікава, з моманту аперацыі мужчына сур’ёзна ні разу не хварэў на прастуду. Нават кавід абышоў яго бокам, хоць прышчапляцца ён баяўся і некалькі разоў кантактаваў з блізкімі людзьмі, якія падхапілі вірус. Вось так пашчасціла (як бачыце, ужо не ўпершыню).

«Пасля аперацыі трэба штодзень прымаць прэпараты»

Што да чужога сэрца, то пакуль яно збольшага працуе спраўна. Быў толькі адзін выпадак, калі праз зрыў рытму вымушаны быў выклікаць хуткую.

— Гэта здарылася ў Маскве, праз тры гады пасля аперацыі. Перада мной на вачах адбылася страшная аварыя. Я пазбегнуў сутыкнення, але не на жарт разнерваваўся. Памятаю, што стэлефанаваўся тады са сваім лекарам-кардыёлагам і яна па тэлефоне кансультавала брыгаду. Потым мяне пасадзілі на цягнік, і я прыехаў у Мінск. Тут на працягу шасці гадзін мне аднаўлялі рытм. Наогул, уся праблема ў донарскім сэрцы — што не адразу адчуеш праблему, бо нервы выдаленыя. Я нават з інфарктам магу хадзіць, ні аб чым не падазраючы, пакуль не зробяць УГД.

Пасля перасадкі органаў медыкі рэкамендуюць пацыентам рэгулярна праходзіць абследаванні. І Вячаслаў Вячаслававіч цяпер пільна сочыць за здароўем: кожныя тры месяцы здае аналізы і раз на некалькі гадоў кладзецца на тыдзень у бальніцу. Там яму, напрыклад, робяць каранаграфію — глядзяць, ці ўсё ў парадку з сасудамі сэрца.

І рэгулярна, ужо шмат гадоў запар беларус прымае спецыяльныя прэпараты — так званыя імунадэпрэсанты. Яны патрэбныя для таго, каб трансплантаваныя органы не адрыналіся арганізмам.

— Я тут адну дзяўчынку спансіраваў, якой таксама перасадзілі сэрца. Мой малодшы сын нават неяк ездзіў з ёй у дэльфінарый. Як потым высветлілася, мама з рэлігійных меркаванняў не дазваляла дачцэ прымаць прэпараты. Дактары позна пра гэта даведаліся, і яна памерла. Гадоў 14 ёй было, дзіця яшчэ зусім, — смуткуе Вячаслаў Вячаслававіч. — Але наогул, калі піць прэпараты, то гісторыі звычайна пазітыўныя. У нас ёсць сваё кола зносін — чалавек дзесяць, мы тэлефануем адзін аднаму, сустракаемся. У асноўным ва ўсіх усё добра.

«Стараюся пра чужое сэрца не думаць, інакш з глуздоў з’едзеш»

Да Вячаслава Дзяругі часам звяртаюцца па параду тыя, хто сумняваецца, згаджацца на перасадку сэрца ці не. Не ўсім такое рашэнне даецца лёгка.

— Адзін хлопец з Полацка вельмі доўга думаў. Жонка яго кінула. Ён хадзіў з так званым абводам — гэта штучнае сэрца, якое, па сутнасці, пампуе кроў. І вось ён цягаў за сабой гэтую скрыню і не адважваўся на аперацыю. Але потым са мной паразмаўляў і праз паўгода ўсё ж выспеў — цяпер у яго новая сям’я і новае жыццё, — з усмешкай успамінае беларус.

Усяго з 2009 года медыкі ў Беларусі перасадзілі сэрца ўжо больш як 500 пацыентам. Для беларусаў аперацыя цалкам бясплатная, а замежнікі за дапамогу нашых дактароў плацяць (не ва ўсіх краінах заканадаўства лаяльнае да трансплантацыі органаў). У апошнія гады ажыццяўляліся нават комплексныя перасадкі «сэрца і лёгкія» ці «сэрца і нырка».

— Часам, наколькі я ведаю, робяць рэтрансплантацыю: перасаджваюць сэрца другі раз, калі орган дрэнна прыжываецца. Наогул, медыцына на месцы не стаіць, гэта супакойвае.

— А ў вас бывае асцярога за сваё сэрца? Прыслухоўваецеся да адчуванняў?

— Не, стараюся не думаць пра гэта. Інакш з глуздоў можна з’ехаць, — жартуе мужчына. — Проста п’ю прэпараты, ціск кантралюю, узровень цукру... А так жыву актыўным жыццём, усё як ва ўсіх.

Беларус, які рыхтаваўся пісаць завяшчанне, ужо паспеў выгадаваць дваіх дзяцей, аб’ездзіць з імі паўсвету і паставіць на горныя лыжы. Старэйшаму сыну цяпер 27 гадоў, ён працуе ў бацькі на грыбной вытворчасці тэхнолагам, але ў дзень нашага візіту быў у адпачынку ў Італіі (якраз катаўся на лыжах). Малодшаму сыну, Барысу, 18, ён навучэнец каледжа і праходзіць на прадпрыемстве практыку, таксама вучыцца вырошчваць шампіньёны.

— Як са здароўем у бацькі? Не скардзіцца? — пытаемся.

— На нешта скардзіцца, але на сэрца — дакладна не, — бянтэжачыся, адказвае Барыс.

— А працуе па-ранейшаму шмат?

— Адназначна... Ён проста жыве гэтым!

— Калі б сышоў з бізнесу, напэўна, было б цяжэй, — дапаўняе сына бацька. — Я ведаю некаторых, хто пасля трансплантацыі ў вёсцы жыве, увесь час хварэе... А ў маім жыцці ёсць цікавасць, гэта падтрымлівае. Так, у мяне група інваліднасці, але я стараюся не звяртаць на гэта ўвагі. Дабрачыннасцю займаюся, дзецям-інвалідам дапамагаю. А яшчэ ў мяне багата зносін з медыкамі, магу нават ноччу ім патэлефанаваць, калі раптам нейкая праблема. Мне неяк адзін прафесар сказала: пасля трансплантацыі трэба быць сябрам лекара, каб жыць далей. І гэта сапраўды так.

— Вы, як чалавек, у якога шмат стасункаў з лекарамі, дазнаваліся, колькі служыць донарскае сэрца?

— Не дазнаваўся. І лепей пра гэта не ведаць. Да 100 гадоў, спадзяюся, дажыву, — жартуе беларус.

«Onlíner па-беларуску» ў Telegram. Моўныя віктарыны, тэсты для аматараў вандровак і тэксты на роднай мове

Перадрук тэксту і фотаздымкаў Onlíner без дазволу рэдакцыі забаронены. ng@onliner.by