Пакой памерам 4×5 метраў. Гэтае сціплае памяшканне — дом для 36 пухнатых жыхароў. За суседнімі сценамі іх прыкладна столькі ж. Агулам — 150. Большасць катоў трапляе сюды з гарадскога адлову і вуліцы, дзе яны робяцца ахвярамі ці абставін, ці чалавека. Валанцёры знаходзяць гадаванцаў хворымі і схуднелымі, часцей за ўсё — на мяжы жыцця і смерці. На дзіва, свабода цягне жывёл назад. Таму пры нас адбываецца кашэчы «пабег з Шаушэнка», але вырвацца праз прываблівыя дзверы атрымліваецца толькі ў калідор. Кіраўніца прытулку звыклася з такімі «даганялкамі» — умомант ловіць шуструю араву. І камунікуе з намі.
Читать на Onlíner— Тут у іх ёсць надзея хоць на якое жыццё. Калі знаходзім катоў, у некаторых бачны толькі косці, — кажа Кацярына і падхоплівае прыткую котку Вішаньку. Тая доўгажыхар. Ужо ніхто не памятае, калі гэтая аматарка пасядзець на чалавечых руках апынулася ў прытулку. Адно ўзгадваюць: мурчыць яна, як і тады, на ўвесь пакой.
Каты вяртлява абцякаюць ногі, пнуцца на рукі, тычуцца насамі ў твар — кожны спрабуе перацягнуць увагу на сябе. Наш фатограф заўважае, што тое ж самае адбываецца ў дзіцячых прытулках — любові хочацца ўсім. Гадаванцы б’юцца за месца на цёплым падваконні і пільна выглядваюць кожнага магчымага «бацьку»: ці не гэты забярэ іх сёння дадому?
Кацярына паказвае кацянят, у якіх такой надзеі амаль няма. Амаль, бо двойчы здаралася нечаканае: гаспадароў знаходзілі. Можа, сёння ў нас гэта таксама атрымаецца.
«Спінальнік» — гэта адначасова дыягназ і прысуд. У такіх жывёл пашкоджаны пазваночнік. Гэта значыць, пасля траўмы іх жыццё змяняецца цалкам. Усё як у чалавека. Кацярына кажа, розніца толькі ў тым, што людзі перасоўваюцца на вазках, а каты — на пярэдніх лапках.
Белая котка ляжыць на падлозе. Ловіць новыя пахі, уздымае галаву і намагаецца дацягнуцца да чалавека. Некалькі месяцаў таму яна ўпала з дзясятага паверха. Яе гаспадыня зразумела: хадзіць котка ўжо не будзе. Аддала сюды.
Хто пагодзіцца даглядаць такіх катоў — адкрытае пытанне. Пакінуць іх на некалькі дзён не атрымаецца: без чалавека не змогуць схадзіць у туалет. Хаця гэта не так складана, як лічыць большасць. Проста адказнасць вялікая — тлумачаць нам і падымаюць Жамчужынку. Тая дрыжыць, але пад агульнай увагай маўчыць. Маўляў, не шкадуйце мяне — мы яшчэ паваюем. Толькі калі застаемся з ёю сам-насам, падае голас і кранае лапкай: «А вы раптам не па мяне?»
— Гэтая котка цяжарная? — пытаем, калі бачым тлусценькую белую жывёлу.
— Гэта ён. Зайка проста любіць паесці, — адказваюць нам.
У Зайкі чэрапна-мазгавая траўма. Таму ў яго трасецца галава. Гэта амаль незаўважна, калі ён есць, і відавочна, калі злуецца. Жанчыны, якія падкармлівалі бяздомнага ката на вуліцы, «палявалі» на яго некалькі месяцаў. Прывезлі ў прытулак. Цяпер Зайку апісваюць як «класнага хатняга ката». А яшчэ ён вельмі любіць валяцца ў нагах і з задавальненнем грызе шнуркі на чаравіках.
Тое ж самае назіраецца і ў Лялечкі — яна вельмі нервуецца. Калісьці людзі вырашылі, што ў яе пачалося шаленства, і аддалі на дзесяць дзён у каранцін. Такі стрэс котка перанесла блага — падпрыгвала бесперапынна. Гаспадары не захацелі трымаць жывёлу, якая нервуецца штораз, як да яе дакранаешся. І адмовіліся.
Гэты баец мог быць удзельнікам сапраўднай гераічнай франшызы. На фоне іншых яго імя таксама вылучаецца. Зрэшты, проста біяграфіі адпавядае. У Саймана стралялі з пнеўматычнай зброі. Адна куля трапіла ў косны мозг. Таму цяпер ён ціхоня з вабным блакітным позіркам.
А сапраўдным героем раманаў стаў бы Рыжык. Няўрымслівы пацан, якому ўсё роўна, што адбылося, — жыццё ж працягваецца. Таму ён заляцаецца да кожнай коткі. У спінальнікаў такія інтарэсы звычайна не назіраюцца. І цяпер Кацярына не ведае, радавацца ёй ці не. На ўсялякі выпадак адцягвае мясцовага Дон Жуана падалей і каментуе:
— У Рыжыка вырабілася спінальная паходка. Ён апіраецца не на падушачкі, а цалкам на лапку. Вагаецца, але ж ідзе.
Пра яе кажуць, што яна класная котка. Яшчэ маладая, надзвычай прыгожая і ўдзячная. Зрэшты, такім тут можна назваць любога жыхара.
Напрыклад, Мальвіну — цяпер ёй толькі чатыры месяцы. Ад іншых котку адрознівае не толькі ўзрост, але і тэрмін прыбыцця. Яна з’явілася ў прыюце зусім нядаўна і баіцца ўсяго вакол. Спрабуем выцягнуць яе з клеткі, а яна шчэміцца ў кут і глядзіць на чалавека, як на пачвару. Што з ёй адбылося, невядома. Думаць пра гэта таксама не хочацца.
Нам абяцалі паказаць брытанца з мармуровай афарбоўкай. Апынулася, гэта няпроста: выцягнуць з кошыка хлопца амаль немагчыма. Але можна абмежавацца замілаваннем ад доўгіх вусоў. Гэтага прыгажуна гаспадары здалі на эўтаназію. Прычына — раскаардынацыя рухаў. Цяпер ён тут і, па словах Кацярыны, нядрэнна балдзее.
Парачка, якая абураецца, калі мы парушаем іх дзённы сон. Марцін, маленькі кацяра знізу, сам стараецца стаць на лапкі. Усе спадзяюцца, што хутка ў яго выпрацуецца спінальная хадзьба. Апрытомнее — і будзе амаль што здаровым.
Яна была адной з котак, якую забралі ад «клапатлівай» бабулі. Тая з лепшых намераў збірала катоў. Але амаль зусім іх не даглядала. Асоль — таксама баец. Змагалася за магчымасць хадзіць. І ў яе атрымалася.
Котку кладуць на падваконне побач з іншымі гадаванцамі, што бесперапынна кімараць. Тыя, вядома, прачынаюцца і пачынаюць высвятляць адносіны — хто чыё месца заняў.
У Сюзанны была сур’ёзная рана на жываце. Цяпер жа яна цалкам здаровая і шукае сабе дом. У коткі гетэрахрамія. Кашатнікі гэтую адметнасць чамусьці вельмі шануюць і здатны аддаваць за яе вялікія грошы.
— А мы бясплатна дорым — не бяруць, — паведамляюць нам.
Руну ў прытулак здалі людзі. Яна не бачыць, арыентуецца ў прасторы інстынктыўна. Невядома, ці здольная котка яшчэ адрозніваць цені, але Кацярыну сярод іншых вылучае адразу. На чужыя рукі пакуль ідзе з асцярогай.
У кожнага ката ў прытулку свая трагі-гераічная гісторыя.
— Бывае, знаходзіш каго-небудзь, думаеш: як вось гэта, што засталося ад жывёлы, яшчэ дыхае? Ужо амаль нежывое, а працягвае змагацца. Ясна, што чапляе, проста так не пройдзеш, — распавядае Кацярына і пацвярджае прыкладамі ўласныя словы.
Напрыклад, Рыж, у якога па невядомых прычынах вырваны хвост, жыў у Ратамцы. Магчыма, з ім так пастараўся сабака. Проста застаецца спадзявацца, што чалавек на такую жорсткасць няздольны.
Цёмыча забралі з расплюшчанай лапкай, цяпер яна плоская. Але хутка бегаць гэта яму не перашкаджае — ён разносіць усё, што трапляе на шляху.
У Роберта на месцы хваста былі толькі напаміны пра яго. Тады відовішча было страшным, і хвост прыйшлося ампутаваць. А цяпер Роберт выглядае цалкам дагледжаным і здаровым.
Знаёмяць нас і са спакойным Кірушкам, які застаўся з трыма лапамі: жыў каля завода і «некуды ўлез». Ён пакуль не разумее, чаму знаходзіцца тут, але хутка павінен пайсці на папраўку.
Кацярына кажа, з вуліцы гадаванцаў забіраюць толькі ў паўжывым стане. Калі жывёлу не аднесці ў прытулак, яе лёс вырашаны — усыпленне. За хворымі пацыентамі патрабуецца догляд 24/7. Менавіта таму валанцёры прыходзяць сюды пастаянна. У кожнага з іх праца і сям’я. Але і прайсці міма кашэчай бяды не атрымліваецца. Гэтае месца даўно замацавалася ў іх графіку нерухомым цвіком.
Адна праблема — «рук тут заўсёды не хапае». Валанцёраў каля 20, але гэта не значыць, што яны здольны прыехаць у любую хвіліну. Тым больш, калі надыходзіць сезон адпачынку альбо сесія. Працуюць тут усе аднолькава, хоць фармальна Кацярына і лічыцца галоўнай. Проста гэта не тое месца, дзе размяркоўваюць пасады.
Нам паказваюць і пакінутых кацянят. Здаецца, гэта мяцісы скоціш-фолдаў. Малыя спачатку хаваюцца ў сваім доміку, а потым утрапёна лезуць да чалавека. Мяркуюць, што людзі прыйшлі іх карміць, і шукаюць звыклы шпрыц — занадта малыя, каб есці самастойна і не пэцкацца ў ежы.
— У апошнія гады мінчукі прыносяць хворых катоў менавіта гэтай пароды. Здараецца, несумленныя заводчыкі аддаюць малых за вялікія грошы. Бацькі нясуць кацянё свайму дзіцяці. Потым разумеюць, што нешта не так, і прыносяць сюды. Абяцаюць, вядома, пасля забраць ці хаця б дапамагаць. Але ж абяцанні выконваюцца толькі на словах, — распавядае Кацярына і супакойвае галасістых «немаўлят».
У большасці людзі дапамагаюць грашыма. Заходзяць у Instagram прытулка і адразу разумеюць, каму тэрмінова патрэбна дапамога. Ахвяраваныя сумы ідуць на ветэрынарыю і стэрылізацыю. У мінулым годзе толькі гэта забрала тры тысячы рублёў — вялікія сродкі, якія не заўсёды набіраюцца. Асабліва цяпер, калі пад святы ў людзей грошай няма.
— Наймаць асобнага ветэрынара нам нявыгадна. Усе ўрачы спецыялізуюцца на сваім накірунку. У катоў розныя хваробы, універсальнага доктара няма. Усё тое ж самае, што і ў людзей, толькі лячыць жывёл нашмат даражэй за чалавека, — дадае Кацярына.
Калі сыходзім з прытулку, адна з валанцёраў прыхоплівае з сабой пераноску для катоў: толькі што патэлефанавалі — трэба ехаць забіраць новага бедалагу. Свайго будучага суседа каты застаюцца чакаць у маленькіх пакоях. Хтосьці паводзіць сябе як сапраўдны вусаты: спіць, не звяртаючы ні на што ўвагі. Большасць жа сядзіць каля вакна і чакае вясны. З яе надыходам тут стане сапраўды добра: адчыняць вокны, падзьме паветра… Тады аж да надыходу цемры можна ўглядацца ўдалячынь — напэўна, гэтыя людзі на вуліцы якраз ідуць па цябе.
Пра тое, як дапамагчы прытулку «Суперкот», чытайце тут.
Наш канал у Telegram. Далучайцеся!
Хуткая сувязь з рэдакцыяй: чытайце паблік-чат Onliner і пішыце нам у Viber!