---

«Ва ўсіх беларускіх музыкаў, акрамя Міхалка, дрэнныя прагляды»

— Як вашыя справы?

— Я не ведаю. Я ўжо сем год на раздарожжы і не магу сказаць, што справы знаходзяцца пад маім кантролем. Яны мне непадкантрольныя.

— Сем год з таго часу, як выйшаў апошні альбом N.R.M.?

— Апошняму альбому хіба пяць год…

— Ён выйшаў у 2013 годзе. Амаль сем ужо.

— Значыць, мае справы непадкантрольныя мне крыху болей, таму што я рабіў гэты альбом… Кажу «я рабіў», хаця мне дапамагала вялікая колькасць людзей. Але цяжар адказнасці, права вета ляжалі на мне. Так склалася, што я на сябе гэта ўзваліў і пацягнуў. Працаваў у памежным стане, таму што гэтая змена ў складзе была занадта сур’ёзная: увесь час было пытанне, ці варта? Навошта гэта цягнуць? Навошта ўзвальваць на сябе гэты няўздымны цяжар?

— Вы адчувалі, што ён няўздымны?

— Я не ведаю, ці ўздымны ён наогул. Я лічу, што N.R.M. была геніяльнай камандай, і без чацвёртага элемента яна не можа так завесціся.

Раней яно рабілася само, а паасобку ні там, ні там так не дзейнічае. Тым не менш я ўдзячны лёсу за гэтую змену, таму што ўжо пачалася руціна, якая зрабіла ўсё крыху механістычным. Можна было некаторы час проста валяцца на баку, а за той перыяд, што мы без Лявона, з’явілася нейкая дынаміка і напісалася немалая колькасць матэрыялу!

Але яшчэ раз адкажу на вашае пытанне: я ўжо сем год раблю альбом «Зброя. Золата. Кабеты». Песні напісаны сем год таму, ён запісаны, зведзены, перазапісаны-перазведзены, перазапісаны-перазведзены, перазапісаны-перазведзены…

— Чатыры разы?

— Некаторыя рэчы па сто разоў, іншыя ж засталіся яшчэ з першых дубляў. Адсутнасць дэдлайну не дазваляе мне яго выдаць.

— Толькі адсутнасць дэдлайну?

— Так. Альбом зараз ляжыць дома гатовы, і можна заўтра пачаць яго прэзентацыю. Але да яго за гэты час дапісалася пэўная колькасць песень, і мы зрабілі нешта кшталту карэкцыі колеру. Гэта калі здымкі ў розных лакацыях і розныя дублі ты аб’ядноўваеш у адзін ролік, каб яно глядзелася як адзіная рэч. Мы з сынам вырашылі, што гэта нават можна назваць расфарбоўкай. Напрыклад, у мяне традыцыйна чырвоны твар, але я не люблю выкарыстоўваць грым на здымках, таму што гэта выглядае нечым штучным. Мне падаецца гэта крыху непрыстойным. Лепей пакінуць твар з усімі хібамі.

Я глядзеў новы кліп Rammstein, і ён мяне ўразіў. Яны старэйшыя за нас, але ў іх прыгожыя твары — там адразу адчуваецца гэтая карэкцыя колеру: твары выглядаюць нардычна, мужна. Мы сёння дафарбавалі кліп, але будзем яшчэ працаваць над гукам і колерам. У прынцыпе, гэта ўжо можна паказваць як нейкі этап.

— Наколькі вы ўпэўнены ў гэтым матэрыяле?

— На сто адсоткаў. Мне ён вельмі падабаецца. І ўсім людзям, якія яго чулі, ён таксама кантэкстуальна падабаецца. Але загнаць народ зараз паглядзець яго… Я страціў такую магчымасць. Ёсць невялікае кола людзей, якія ходзяць і адсочваюць гэтыя песні, вывучылі іх за сем год. Я граю іх на канцэртах і збіраў грошы праз краўдфандынг на іх запіс — дзякуючы гэтым грошам атрымалася ўсё ж такі… Былі два кліпы ў інтэрнэце на гэты альбом: «Каханак Вялікай Мядзведзіцы» і «Схватка». Я вельмі задаволены гэтымі працамі.

«Схватка» — гэта вельмі блізкая для мяне тэма. Да таго ж чалавек, які мяне натхніў на запіс гэтага альбома — пісьменнік Сяргей Пясецкі, — займаўся боксам і барацьбой.

— Вы збіралі грошы на запіс два гады таму і сабралі неабходную суму. Атрымліваецца, што за два гады вы так і не аддзячылі сваім данатарам.

— Некаторым аддзячыў. Шчыры дзякуй, паштоўка, запрашэнне на канцэрт, кашулька і рассылка альбома.

— Але яны не пачулі сам альбом.

— Так, сам альбом не пачулі, таму што ён яшчэ не гатовы.

— Як вы лічыце, гэта сумленна ў дачыненні да слухача?

— Не ведаю. Даты аддзякі хіба там не было. Калі нехта лічыць сябе ашуканым, я выбачаюся ў гэтым інтэрв’ю. Дакладна, калі будзе выдадзены гэты альбом, кожны данатар яго атрымае. Я зараз вагаюся, як гэта зрабіць… Напэўна, проста адкрыю доступ са свайго дыска, каб кожны змог атрымаць вось гэтыя высокаякасныя файлы. Проста альбом яшчэ не гатовы, а паўфабрыкат я дасылаць не магу.

— Пра кліп «Схватка» вы казалі, што задаволены ім на сто адсоткаў.

— Так.

— Але ў яго крыху больш за дзве тысячы праглядаў. Слухач не зразумеў вас?

— Шчыра кажучы, праглядаў крыху болей, таму што мы падчас кампаніі яго прасоўвалі праз Facebook. Але не рассмакавалі людзі… Ні адзін з маіх кліпаў не рассмакавалі. Толькі «Прамень» меў нейкую папулярнасць, астатнія — не.

— Як вы лічыце, гэта звязана з тым, што вы робіце нешта не так, ці проста слухач нечага не разумее?

— Натуральна, я раблю нешта не так. Гэта зразумела. Але я гляджу за сваімі калегамі, якія, на мой погляд, робяць усё так, і ў іх усё таксама вельмі сціпла.

— У каго, напрыклад?

— Не буду называць імёны. Ва ўсіх беларускіх артыстаў, акрамя хіба Сяргея Міхалка. Ён дзейнічае на постсавецкай прасторы як медыяперсона, і ў яго ўсё добра. А ва ўсіх астатніх даволі сціпла. На мой погляд, непараўнальна з якасцю матэрыялу.

— А вы чулі пра беларускі гурт Molchat doma?

— Не, не чуў.

— У іх альбома (гэта нават не кліп, а проста аўдыястужка) на YouTube больш за 700 тыс. праслухоўванняў.

— Гэта вельмі крута.

— Можна пералічыць яшчэ даволі шмат беларускіх гуртоў, у якіх усё добра са статыстыкай.

— Але нашу сітуацыю я звязваю з тым, што я не магу выканаць свой уласны дэдлайн. Думаю, людзі расчараваліся ў чаканні новага матэрыялу ад мяне, і калі ён выходзіць, яны туды не ідуць. А яшчэ я не магу зацікавіць інфармацыйных мэйджараў. Калі б прэзентацыі кліпаў праходзілі на вялікіх інтэрнэт-пляцоўках… Людзі проста не ведаюць! А калі глядзяць кліп, кажуць: «Мне падабаецца!» Напрыклад, калі спартоўцы бачаць кліп «Схватка», яны ў захапленні. Для іх ніхто нічога не робіць, а яны б гэтага хацелі. І я не ведаю, як да спартоўцаў дагрукацца: калі мяне запрашаюць адкрываць турніры па барацьбе і паказваюць гэты кліп, усе потым пляскаюць у далоні. То-бок ім падабаецца! Але потым гэтыя пяць тысяч не шукаюць кліп на YouTube.

— І на канцэрт не ідуць.

— Гэтая публіка на канцэрты ў прынцыпе не ходзіць.

— Чаму?

— Не ведаю. Спартоўцы не ходзяць на канцэрты.

— Мне падаецца, што на канцэрты Brutto спартоўцы хадзілі.

— Brutto — гэта на тры парадкі больш медыйная рэч. Дзейнасць гурта больш заўважная дзякуючы, напэўна, рэвалюцыйным дзеянням Міхалка ці ягонаму рэбрэндзінгу, нейкай палітычнай актыўнасці. Таму што мая палітычная актыўнасць зводзіцца да ўдзелу ў акцыях, якія супадаюць з маімі ўласнымі палітычнымі поглядамі і поглядамі гурта. Але такой актыўнасці, якая б сыходзіла ад мяне, няма, таму што я проста фізічна не адчуваю, што маю права навязваць сваё меркаванне камусьці акрамя сваіх блізкіх. Але ім я яго проста выказваю. Я не раблю гэтага ў выглядзе маніфестаў і не кажу, што ведаю шлях. Я не ведаю шлях: усе нашыя заклікі разбіліся аб нейкі мур, і мы маем тое, што маем. Каб я ведаў добры шлях, я б па ім пайшоў. Таму апошнія мае тэксты — гэта разважанні чалавека.

— Больш метафізічныя?

— Не заўсёды. Але адна новая песня N.R.M., над якой мы зараз працуем у студыі… Там з’явіліся выказванні філосафаў. Яшчэ быў жывы Міхал Анемпадыстаў, я пытаўся ў яго, як перакласці радок: «Звездное небо над нами и моральный закон внутри нас». У гэтай песні ёсць і Кант, і Ніцшэ. Я яшчэ не напісаў канчатковую версію тэксту, таму што мне ён падаецца занадта аддаленым. Мае тэксты звычайна пра маё ўласнае адчуванне рэчаіснасці, пра сёння, пра грунт пад нагамі.

— Я так разумею, што гурт N.R.M. зараз запісвае новы альбом?

— Я баюся зараз казаць такія гучныя словы. Мы запісалі дзве новыя песні: адну з іх можам прэзентаваць ужо зараз, проста не будзем. Каб яе не напаткаў лёс мінулых песень. Каб яе не паглядзелі тры чалавекі.

— А што зменіцца потым?

— Я думаю, што трэба абавязкова зрабіць відэа. І ўжо калі будзе відэа, выкладзем яго пад канцэрт. А потым што будзе, тое будзе. Калі і паглядзіць сто чалавек… На мой погляд, гэта будзе адна з лепшых песень наогул. Я проста не хачу параўноўваць яе са старымі песнямі, таму што ў іх была такая аўдыторыя, што з імі проста немагчыма раўняцца. Тыя альбомы чакалі, і калі яны з’яўляліся, іх слухалі тысячы людзей. Гэтага выніку дасягнуць у нашай інфармацыйнай прасторы я не бяруся.

— Чаму?

— Не ведаю. Ну калі ваш партал возьме шэфства над гэтым кліпам, то калі ласка.

— Наш партал — гэта не гарантыя папулярнасці гурта.

— Гэта гарантыя таго, што кліп убачаць. Папулярнасць можа даць толькі геніяльны матэрыял. Але каб яго ўбачылі, патрэбна нейкая платформа. Калі я выкладваю яго ў сябе ў сацсетках, то бачу тры сотні лайкаў і дзве тысячы паказаў. А калі на буйным партале выкладваеш, відэа можа трыццаць тысяч убачыць.

«Маіх ідэй не зразумелі»

— Альбом ДПБЧ — геніяльны?

— Я не магу пра свой альбом казаць, геніяльны ён ці не. Я не ўпэўнены, геніяльны ён ці наогул добры.

— Раней, наколькі я ведаю, вы былі ў гэтым упэўнены.

— Гэта было маё памылковае… Гэта было дарэмна, і я наогул думаю, што ніколі не быў упэўнены ў сваім матэрыяле,

— Але ў вас была такая пазіцыя.

— Гэта была пазіцыя, што людзі не разумеюць яго. Я лічу, што ён вельмі класны — вось мая пазіцыя. Але сёння я б змяніў звядзенне, гучанне — тое, як гэта запісана. Яго зводзіў і майстраваў я сам, але хацелася б, каб гэтым займаўся лепшы спецыяліст. Аднак усе спецыялісты, з якімі я супрацоўнічаў (а гэта найлепшыя спецыялісты краіны), маіх ідэй не разумелі і не хацелі разумець. Яны хацелі даць мне нейкі стандарт, які ўжо шмат разоў нас вывозіў на папярэдніх альбомах N.R.M.

Я хацеў іншай якасці, іншага пранікнення ў матэрыял, але гэтага пранікнення мне ніхто не даў. У выніку мы цягнулі з гэтым альбомам цэлы год, я асвойваў неўласцівую для мяне спецыяльнасць, але і дагэтуль не лічу сябе профі.

— Гэта быў адчай?

— Так. Я шмат за што бяруся сам. Мне не падабаецца, як зроблены ўвесь мінулы матэрыял. Ні свой, ні маіх калег, якіх я магу памацаць, — гэта не пра Джона Маера ці Muse. З імі цяжка раўняцца, таму што яны заходзяць у студыю і кожнае іх жаданне выконваецца аўтаматычна вялікай брыгадай людзей. Калі я слухаю інтэрв’ю прафесіяналаў, якія ўсё гэта робяць… Я такога ўзроўню разумення працы не знаходжу ў нас.

— Але ў вас і столькі грошай няма, каб заплаціць гэтым прафесіяналам.

— Каб была так званая індустрыя, былі б і грошы. Я, напрыклад, даведаўся, што песні Metallica толькі нядаўна пачалі належаць гурту. То-бок правы на песні былі ў мэйджараў, таму што яны ў свой час уклаліся ў гэтую інфраструктуру, каб гэтыя маладыя хлопцы паехалі ў тур і ні пра што не думалі. Яны атрымлівалі немалыя адсоткі, але вялікая доля заставалася ў мэйджара. Пры гэтым ён вёў сотню праектаў, з якіх спрацаваў толькі адзін — Metallica. Яшчэ некалькі спрацавалі ў іншым кірунку, а яшчэ некалькі прынеслі страты, але яны былі перакрыты заробкамі Metallica. У нас людзей, якія працуюць такім чынам, не існуе. Тут хіба можна знайсці лэйбл, які выдасць гатовы матэрыял, калі ты яго запішаш сам.

— А ёсць нейкая канкрэтная сума, якую вы выдаткавалі на альбом ДПБЧ?

— Я не думаю, што яе можна падлічыць. Яна расцягнутая ў прасторы на некалькі год. Нават паліва трэба лічыць, таму што гэта таксама былі нейкія грошы. Напрыклад, кліп «Прамень» зняты ў Варшаве, Віцебску, Мінску і Навагрудку.

— Гурт N.R.M. наогул трымаў калі-небудзь у руках вялікія грошы?

— Я не ведаю, што такое вялікія грошы. Я думаю, што гурт N.R.M. зарабляў вялікія грошы, калі бітком набіваў клубныя залы за не вельмі танныя квіткі па $15. Тысяча чалавек па $15 — гэта $15 тысяч. Выдаткі былі невялікія: рэклама, арэнда залы, апаратуры… Калі дзеліш $15 тысяч, гэта нармальныя грошы, але не звышпрыбытак. Ну, нармальныя бабкі: кожны музыка мог атрымаць за канцэрт $2 тысячы.

— На тыя часы гэта былі вельмі крутыя грошы!

— Не! Калі ты зрабіў такі канцэрт у Мінску, то наступны будзе прыкладна праз паўгода. Апошнія канцэрты ўсе былі аншлагавыя, і мы настойвалі, каб гэты кошт быў мінімальны. Трэба было, канешне, пашыраць залы, і, каб не сыход Лявона, наступным крокам быў бы Палац спорту, а потым «Мінск-Арэна». Мы хацелі, каб квіткі былі максімальна таннымі і на нас хадзіла наша публіка: студэнцтва, у якога мала грошай. Разумееце, публіка, якая расла разам з намі, гэта ўжо дарослыя людзі, якія амаль не ходзяць на рок-канцэрты. Я бачу на выступленнях Deep Purple гэтых дзіўных людзей майго ўзросту з хвосцікамі — яны ідуць на гэты канцэрт хіба першы і апошні раз у жыцці і могуць заплаціць і 200 долараў за квіток. На Depeche Mode таксама ходзіць так званая заможная публіка, таму што гэта сацыяльны акт, статусная рэч.

— Так людзі хадзілі б на N.R.M. зараз?

— Я думаю, што хадзілі б. N.R.M. ужо б знаходзіўся ў гэтым статусе, і людзі б хадзілі як на легенду. Нам не трэба было б нічога даводзіць. Гэта і добра, і кепска: ужо адчувалася, што ёсць нейкая механістычнасць у стварэнні новых песень. Яны былі найвышэйшага гатунку, на мой погляд, але ўсё ж такі альбом «06» горшы за папярэднія і горшы за ДПБЧ, хаця там ёсць нямала песень найвышэйшай якасці.

Альбомы найвышэйшай якасці пачаліся з «Одзірыдзідзіна». «Тры чарапахі» стаў культавым, а на яго плячах з’явіўся яшчэ больш круты «Дом культуры», песні з якога ўжо не належаць музыкам. Яны належаць футбольным фанатам, міліцыянтам, якія ведаюць гэтыя песні.

— За што вас спыняюць міліцыянты?

— Апошні раз я пераходзіў вуліцу каля свайго дома там, дзе я пераходзіў яе ўсё жыццё. І, здаецца, там яе пераходзіць можна. Гэта была ноч, палова на другую, там ёсць разрыў і можна разварочвацца. Міліцыянты ехалі па сваіх справах і спужаліся мяне больш, чым я іх. Мне падаецца, што ў даішнікаў новая мулька з’явілася — чапляцца да пешаходаў: мне да аднаго перахода 500 метраў і да другога таксама, а пасярэдзіне, паміж гэтымі пераходамі, брама ў доме.

— Які ў вас адбыўся дыялог?

— Ён выглядаў так: «Ну вот, опять…» Я кажу: «Что опять?» — «Ну вот я же вас задерживал! Я же вас знаю!..» І тут ягоны калега кажа: «Я знаю, откуда ты его помнишь. Я вчера пел „Тры чарапахі“ под гитару. Это этот чувак». Раней, калі нас паказвалі па тэлебачанні кожны дзень, людзі прызвычаіліся да нашых твараў, і зараз у іх такое: «Я с тобой служил? Я с тобой сидел? Я тебя задерживал?»

Але я вам скажу, што калі ўпершыню ўбачыў Косцю Кінчава ці Гарыка Сукачова ў грымёрцы, першая рэакцыя была дзіўная: я ведаю гэтага чалавека ўсё жыццё, але не магу сказаць, хто гэта. Вось Шахрын ідзе з гітарамі, а я думаю: «Хто гэта такі?» Тое самае, відаць, адбываецца і ў міліцыянтаў.

«Так, я люблю маляваць голых сябровак»

— Вы адчувалі сябе зоркай у 90-я?

— Я хацеў сябе адчуваць зоркай. Першы раз мы адчулі сябе звышпапулярнымі, калі пасля выхаду альбома «Одзірыдзідзіна» гралі ў парку 50-годдзя Кастрычніка і потым не маглі адтуль сысці. Выклікалі таксоўку, селі ў яе, а гэты натоўп падняў машыну. Пры гэтым там не было шмат народу — можа, тысяча ці крыху болей. А вось на мітынгі прыходзіла, думаю, 50 тысяч чалавек: калі мітынг сумяшчаўся з канцэртам N.R.M., колькасць слухачоў была надзвычайная. Зараз на мітынгі столькі людзей не ходзіць.

— Зараз такога няма. Я бачыў запіс вашага выступу на Дні волі ў Кіеўскім скверы…

— Там па самых сціплых ацэнках было 3 тысячы чалавек, але адбывалася пастаянная ратацыя.

— Аднак гэта непараўнальныя лічбы з тым, што было раней.

— Зараз людзі прыйшлі на мітынг, каб памахаць бел-чырвона-белым сцягам, а не на N.R.M. Мне ўжо пасля выступу пісалі: «Ты клас! О!» Людзі злосна не хадзілі на канцэрты і не слухалі новы альбом. Нешта сабе прыдумалі, і ўсё — сектанты выйшлі з секты.

Я вярнуся да пытання пра цяжар. Калі я нешта выдаю ад свайго імя, ніякага цяжару няма і людзі ўспрымаюць гэта з энтузіязмам. А калі тое ж самае робіцца пад шыльдай N.R.M., людзі проста адштурхоўваюць гэта ад сябе. Я разумею, чаму гэта адбываецца. Ёсць прыклад Deep Purple без Рычы Блэкмара, Red Hot Chili Peppers без Фрушантэ, без вакаліста застаўся Pink Floyd у пачатку кар’еры.

— Але пры ўсёй павазе гэта непараўнальныя рэчы.

— Ніякія рэчы не параўнальныя, але рэакцыя фанатаў заўсёды падобная. Гэта фігня, а вось раней была не фігня. Тое самае было з кожным новым альбомам N.R.M. — яго лічылі здрадай адносна папярэдняга. Я нават чуў на Беласточчыне: «Вось LaLaLaLa — гэта альбом, а далей ужо здрада!» Разумееце?

— Але гэта прыватнае меркаванне канкрэтнага чалавека.

— Калі мы выдалі альбом «Тры чарапахі», які зараз лічыцца класічным, людзі казалі, што гэта здрада. Што так нельга рабіць, што гэта дзікая папса. Толькі з «Домам культуры» так не было, таму што ён выглядаў як працяг «Трох чарапах».

— У той час N.R.M. сапраўды быў звышпапулярным гуртом. А ці былі ў вас сапраўдныя групіз?

— У заходнім варыянце, каб набіваліся дзяўчыны ў грымёрку, такога не было. Хаця да мяне дадому прыходзілі нейкія дзеўкі пад відам журналістак, а потым высвятлялася, што гэта ні разу не журналісткі. Але гэта былі не групіз. Натуральна, можна было выкарыстоўваць свой статус.

— Вы выкарыстоўвалі?

— Я такое не люблю. Выглядала, што выкарыстоўваю…

— У вас сапраўды ў той час была такая рэпутацыя.

— Рэпутацыя была, але калі кожную з тых, хто рабіў мне такую рэпутацыю, узяць за каўнер і спытаць, ім не будзе чым выхваляцца. На першым этапе я вельмі адкрыты, а потым — усё. Я люблю ўсё ж больш глыбокія стасункі, таму што заўсёды цвярозы. Калі ты п’яны ці пад наркотыкамі, гэтая мяжа хутка пераступаецца, а для мяне гэта не вельмі прымальна і не вельмі цікава.

Гармон кіпіць, калі табе да 25, а нам ужо было за 30. З’явілася нейкая адказнасць: у мяне ўжо была жонка, быў сын. Усе гэтыя дзяўчыны… Гэта было прыемна, але так проста выглядала… Не буду казаць «ніколі», але гэтая рэпутацыя — гэта толькі рэпутацыя.

— З жонкай у вас адносіны няпростыя.

— Мы з жонкай разышліся, але адносіны ў нас простыя: мы зараз сябруем. Прайшло сем год, і цяпер мы зноў зблізіліся, але не сышліся. Не так даўно зрабілі выставу: я дапамагаў і нават выставіў свае ўласныя малюнкі. Я малюю не як мастак…

— І вельмі любіце маляваць голых баб!

— Гэта я так сказаў. Больш за ўсё я люблю маляваць навакольныя, побытавыя рэчы: музычныя інструменты, кападастры, свае шмоткі… Але калі трапляюцца голыя бабы… Голых баб маляваць вельмі прыемна. Адзінае, цяжка ўпільнаваць, каб гэтая баба сядзела на месцы і не рухалася. Таму гэта хуткія накіды.

— У якіх абставінах гэта звычайна адбываецца?

— Гэта не прафесійныя мадэлі. Гэта хутчэй такія…

— Сяброўкі?

— Так, сяброўкі.

— Вашыя адносіны з жонкай перашкаджалі вам выхоўваць сына?

— Не, дапамагалі. Жонка вельмі адказна ставілася да мацярынства, а я — да бацькоўства. Мы шмат укладалі і заўсёды шукалі кампрамісы, нягледзячы на тое, што будаваліся дзве досыць заўважныя кар’еры. Але ў нас заўсёды знаходзіліся і грошы, і час, і нейкі блат. Раскошы не было, але мы заўсёды бралі малога з сабой: у Польшчу, у Берлін. Таму зараз у яго шмат моў у адрозненне ад мяне: ён з дзяцінства ведае беларускую, рускую, польскую і англійскую мовы. Вось у мяне з англійскай не склалася. І з нямецкай таксама.

— Нягледзячы на тое, што ўсё дзяцінства вы пражылі ў Германіі?

— Так, гэта мой крыж. Маладыя немцы вельмі добра размаўляюць па-англійску, і калі я пачынаў бэкаць-мэкаць, мы проста пераходзілі на гэтую мову. Яны мне дапамагалі, і паразуменне было імгненным.

«Чарга з тых, хто жадае граць у N.R.M., не стаіць»

— Як атрымалася, што ваш сын апынуўся ў складзе N.R.M.?

— Вельмі натуральна. Ён гэтыя песні ведае лепш за мяне, таму што гэта былі першыя песні, якія ён увогуле пачуў. Я думаў, што неяк усцерагу яго ад гэтага, таму што трэба выхоўваць дзіця на нейкіх «высоких образцах». Я шукаў нейкую добрую музыку, а калі ён запытаўся ў мяне ў чатыры гады: «А ці добры гурт AC/DC?», я адказаў: «Добры, але ж ужо зусім стары, сынок». А ён: «Мне так падабаюцца AC/DC і Metallica!» То-бок ён ад кагосьці даведаўся, і ў яго быў сумнеў: ці падтрымаю я яго захапленне такой фігнёй, як AC/DC. Я быў здзіўлены: «Ну паслухай нешта сучаснае! Гэтыя гурты былі модныя, калі я быў у тваім узросце. Гэта старыя гурты!»

А N.R.M. для яго — гэта музыка, якую ён ведае з дзяцінства. Зараз ён грае гэтыя песні і не памыляецца: у яго структура гэтых песень забіта лепей, чым у нас. Калі я граю песні N.R.M., кожны раз перажываю момант, быццам іх запісваю: я пацею, выкладваюся, баюся памыліцца — для мяне гэта сур’ёзнае выпрабаванне. Я пішу ноты, увесь час адкрываю іх, каб падгледзець сваю партыю. А Яну-Вінцэнту я адзін раз паказаў, як гэта граецца, і ён мне кажа: «Там запісана па-іншаму!»

Калі мы пісалі гэтыя песні, мы мала рэпетавалі як гурт. Мне здаецца, гэта была заганная практыка: лічу, што тады мы гралі горш, чым зараз. Зараз мы навучыліся граць гэтыя песні так, як трэба.

— А ў вас з сынам была нейкая канкрэтная размова кшталту: «Заўтра ты пачынаеш граць у гурце N.R.M.»?

— Так не было. Мы з N.R.M. вырашылі, што нікога браць не будзем…

— І гэта было натуральна.

— Мы шмат канцэртаў адыгралі ўтрох, але нам не хапала ўвесь час гітарнай моцы. Гітарыста браць было бессэнсоўна, таму што гэта мог быць толькі Лявон ці хтосьці з нас. Ян-Вінцэнт проста ведаў большасць песень.

— Але ён не самы дасведчаны гітарыст і музыка ўвогуле. Я не быў на выступе ў Кіеўскім скверы, але глядзеў запіс. Выглядала гэта сумна…

— Разумееце, гэты быў своеасаблівы канцэрт. Увесь час вырубалася апаратура, рваліся струны. Затым абваліўся дах. Падчас адной песні абедзве гітары былі разладжаныя — не ведаю, як я дацягнуў да канца, таму што пасля гэтага мы памянялі гітары. Але калі я глядзеў… Мне ўсё падабаецца, акрамя адной песні.

Я лічу, што Ян-Вінцэнт вельмі добра спраўляецца. Я б не шукаў зараз кагосьці іншага, калі б гэта быў не я ці Лявон. Лявон быў самым лепшым гітарыстам у N.R.M. — лепшага ў прыродзе не існуе. Манера Вольскага не віртуозная, але вельмі надзейная.

Ён навучыўся на маіх вачах: там ёсць крышачку ад усіх вялікіх гітарыстаў, з якімі ён калісьці супрацоўнічаў, і шмат ад мяне. Гэта надзейна і звышрытмічна. Зараз у нас іншы падыход: я дэлегаваў Яну-Вінцэнту частку сваіх партый, акрамя сола. І ён грае вельмі надзейна, вельмі рытмічна і вельмі добрым, але больш простым гукам.

— Вам не падаецца, што такім чынам N.R.M. пераўтвараецца ў гурт імя Піта Паўлава?

— Мне б гэтага не хацелася, але я не ведаю, што з гэтым зрабіць. Разумееце, даволі складана падтрымліваць гэты агеньчык у Юрасю і Алесю: раней, калі мы былі зусім маладымі, вельмі папулярнымі і N.R.M. прыносіў нам грошай больш, чым усе нашыя астатнія заняткі, усё было інакш. Выглядала, што мы развіваем стартап. А калі гэты стартап перастаў быць стартапам, тыя ж самыя людзі па-іншаму пачалі ставіцца да працы. Я дагэтуль фанатычна аддадзены музыцы і думаю, што гурт стаў граць нашмат лепей.

— У параўнанні з чым?

— З тым, як гралі раней. Але я цягну гурт больш-менш адзін, гэта праўда. Я б, канешне, хацеў, каб было па-іншаму, але гэта не такая прыемная справа — граць у N.R.M. Чарга з тых, хто жадае граць у гурце, не стаіць, і нікога іншага мы не можам сюды запрасіць. Хіба Яна-Вінцэнта памяняць на сесійнага гітарыста, які проста вывучыць гэтыя партыі і будзе граць… Але нават лепшыя за мяне гітарысты заўсёды граюць мае партыі горш: ён вывучыў, успомніў… Гэта не ягоная партыя. Калі я граю сола Хэтфілда, я добра яго граю, але ўсё роўна не так. На Зыбіцкай пацаны нармальна граюць N.R.M., нічога кепскага не скажу, але гэта ну так сабе…

«Я не самы сціплы ў свеце чалавек, мяркуючы па тых выказваннях, якія вы цытуеце»

— Я глядзеў вашае інтэрв’ю, якое было запісана не так даўно…

— Я прасіў яго не выкладваць, дарэчы!

— Хацеў у вас удакладніць некалькі пытанняў… «Зараз мы маем значна больш, чым з Лявонам». Што вы мелі на ўвазе?

— Не ведаю… Думаю, што я такога не мог сказаць. Больш канцэртаў хіба? Выглядае як памылка. Я мог сказаць, што граем значна больш канцэртаў. Быў такі момант, калі мы з Лявонам наогул гралі тры канцэрты на год. Цяпер мы граем больш.

— Яшчэ адна цытата: «Мой вакал гучыць лепей, чым Лявона».

— Хе-хе-хе… Не ведаю. Ведаеце што… Я лічу Лявона Вольскага адным з найлепшых вакалістаў ever, але дзіўным чынам ягоны вакал у гэтых песнях гучыць аднастайна. Не ведаю чаму. Хіба таму, што ён не ўспрымае меркаванні збоку. Напрыклад, калі я аднойчы ў студыі зрабіў яму нейкую сяброўскую заўвагу, ён не захацеў яе слухаць.

Я не ведаю, што меў на ўвазе, шчыра кажучы. Сябе я лічу нейкім вакалістам, а Лявона — звышвакалістам.

— Гэтая ваша цытата — таксама памылка?

— Я не ведаю, як гэта гучала ў кантэксце. Яшчэ раз кажу: я лічу Лявона Вольскага найвыбітнейшым вакалістам. Для N.R.M. гэта быў перыяд уздыму. Свае вакальныя дадзеныя я ацэньваю вельмі сціпла ў параўнанні з ягонымі, але мне здаецца, што некаторыя песні я выконваю з большым пранікненнем у матэрыял, чым ён. Гэта маё ўласнае меркаванне. Але вось на такую заяву… Я не ведаю, ці гэта я наогул.

— Яшчэ адна цытата: «Я свядома заставаўся ў ценю Вольскага і дапамог яму стаць вялікай легендай».

— Думаю, што… Ну так! Вольскі — вялікая легенда, вы так не лічыце? І я думаю, што дапамог яму ў гэтым.

— Чым?

— Тым, што быў вельмі надзейным сайдменам. Ён мог перакласці на мяне любыя свае абавязкі. Ён, трэба сказаць, не вельмі часта гэтым карыстаўся, але я думаю, што ён спакойна мог ведаць, што ёсць чалавек, які вось гэта і гэта зробіць, і можна не пераправяраць два разы — яно будзе дакладна зроблена. Наколькі свядома я быў сайдменам? Я ніколі не лез спяваць, не прасоўваў свой матэрыял…

— Так шмат хто робіць.

— Шмат хто, і я — адзін з іх.

— Гэта быў ваш унёсак у ператварэнне Вольскага ў вялікую легенду?

— Я не ведаю, які быў мой унёсак. Магчыма, ён быў адмоўны. Магчыма, з іншым гітарыстам Лявон стаў бы яшчэ большай легендай. Калі б гэта быў Карлас Сантана ці Сяргей Трухановіч, магчыма, яго ўзровень быў бы на тры прыступкі вышэй. Трэба правесці эксперымент. Але побач з тым Вольскім, якога вы ведаеце, быў я.

Лепшыя песні Лявона — «Лёгкія-лёгкія», «Паветраны шар», «Тры чарапахі», «Простыя словы»… Мы, калі штучна дзялілі гэтыя працэнты, спецыяльна дамовіліся, каб падкрэсліць звышасабісты ўнёсак Вольскага (а яго ўнёсак быў самы галоўны ў гурце), што з кожнага альбома возьмем галоўную песню і аддадзім яму сто адсоткаў — там наогул не будзе нашых прозвішчаў. Гэта была адзнака таго, што яго ўнёсак звышасабісты: большасць тэкстаў напісаная Лявонам, львіная доля музыкі напісаная Лявонам — без яго нічога не адбывалася. Без мяне таксама, але мая доля была нашмат больш сціплая. Мне цяжка акрэсліць сваю ролю ў N.R.M., але роля Вольскага была большая. Калі сто падзяліць на чатыры, то я свае 25 адсоткаў адпрацоўваў, але я не самы сціплы ў свеце чалавек, мяркуючы па тых выказваннях, якія вы цытуеце.

— Апошняя цытата наконт Вольскага: «Лявон захацеў граць у кавер-бэндзе з рэстараннымі музыкамі».

— Фу-у-ух… Ну хіба захацеў…

— Вы мелі на ўвазе «Крамбамбулю»?

— Ён усе свае калектывы разагнаў, наколькі я разумею… Усе музыкі іншыя. Я ведаю ўсіх музыкаў «Крамбамбулі», і там няма гэтых людзей.

— Якіх?

— Стваральнікаў «Крамбамбулі» і стваральнікаў тых песень. Ёсць нейкія іншыя.

— Я ўсё ж удакладню… Пад кавер-бэндам вы мелі на ўвазе «Крамбамбулю»?

— Я некалькі разоў чуў песні N.R.M. у выкананні нейкіх людзей — гэта гучала як кавер-бэнд.

— Нейкіх людзей і Вольскага?

— Так. Мне падалося, што гэта гучыць як кавер-бэнд. Вельмі падобна да таго, як граюць на Зыбіцкай.

— А каго вы назвалі ў такім выпадку рэстараннымі музыкамі?

— Вось гэтых людзей.

— Вы ведаеце іх прозвішчы?

— Не, не ведаю. Я ведаю аднаго чалавека, якога бачыў некалькі разоў, — гэта Алесь Мышкевіч. І яго я не лічу рэстаранным музыкам. А ўсіх астатніх… Мне здаецца, яны кожны раз розныя. Але я магу памыляцца.

— Вольскі ўвесь час выступае з Аракелянам, да прыкладу.

— Я не чуў, каб Аракелян граў песні N.R.M. Аракелян — гэта дадатковы інструмент, не звязаны з N.R.M. Ён для мяне асобная постаць з джаза. Я лічу яго ўнікальным таварам, выбітным музыкам. Натуральна, ён не кабацкі музыка. Мы з ім вітаемся, і я быў некалькі разоў на яго джазавых канцэртах у філармоніі. Я даволі высока ацэньваю яго творчасць як музыкі. А тое, што ён робіць з Лявонам, гэта іншае: гэта ў высокай ступені шоўмэнства, але ён далучаецца да гатовага матэрыялу. Аднак падкрэслю: ён выбітны і вельмі харызматычны музыка.

— Яшчэ раз удакладню: калі Вольскі з нейкімі музыкамі, якіх вы не ведаеце, грае песні N.R.M. — гэта кавер-бэнд?

— Не ведаю. Я чуў некалькі разоў у інтэрнэце.

— Я хачу зразумець вашу пазіцыю.

— Я не ведаю. Я некалькі разоў бачыў у інтэрнэце і быў здзіўлены, наколькі яно сціпленька гучыць. Я не мог зразумець, адкуль гэта бярэцца, таму што, на мой погляд, сам Лявон стаў спяваць і граць лепей. Ягоная метамарфоза ідзе ў бок паляпшэння. Яшчэ раз скажу: я не вельмі шмат бачыў. Магчыма, трэба пайсці на канцэрт і паслухаць. Але мяне ніхто не запрашае, а сам я не імкнуся.

«Мы шмат чаго зрабілі ўчатырох»

— У вас ёсць нейкі дадатковы прыбытак акрамя музыкі?

— Я выкладаю гітару, але не магу набраць вучняў і займацца з імі як рэпетытар. Звычайна я выбіраю сабе нейкіх людзей сам і вяду іх, каб яны раскрыліся. Гэта ці дзеткі, ці нехта ўжо заўважны з музыкаў — гэта такі майстар-клас. Таксама я пачаў не вельмі заўважна займацца прадзюсарскай дзейнасцю: сачу за аранжыроўкамі, падбіраю музыкаў і студыю. Але гэта выпадковыя рэчы. А яшчэ я пачаў здымаць кліпы і зразумеў, што магу гэтыя паслугі камусьці прапанаваць.

— Ёсць нейкія замовы?

— Ёсць. Людзям, якія шукаюць сабе музычнае відэа, падаецца, што я магу напісаць сцэнарый лепей за іх. У мяне ёсць каманда, якая гэта зробіць…

— Гэтыя працы можна недзе ўбачыць?

— Яны ў стадыі дапрацоўкі зараз. Нешта можна, але… Я не хачу зараз пра гэта казаць.

— Якое месца ў вашым жыцці зараз займае спорт?

— Да апошняга часу займаў вельмі сур’ёзнае, але ў мяне здарылася траўма калена, і ўжо амаль год я спрабую залізаць гэтую рану. Я не ведаю, ці гэта было звязана з падвышанай колькасцю трэніровак або з узростам: у мяне адбылося расслаенне мяніска, і мне зрабілі аперацыю — яго не выдалілі, а выскаблілі. І зараз я не адчуваю ўпэўненасці ў гэтым калене, таму на трэніроўкі не хаджу і вельмі пакутую з гэтай прычыны.

— Калі ў вас апошні раз адбывалася бойка па-за межамі пляцоўкі?

— Зараз гэтага не адбываецца. А ў мінулым… Я трапляў у нейкія дурныя гісторыі разам з сябрам Ангусам з гурта «Тарнада». Гэтыя гісторыі звычайна былі звязаныя з п’янымі бойкамі з нейкімі людзьмі. Гэта было страшна непрыемна: аднойчы Ангуса забралі міліцыянты, зламалі яму рэбры — дзікунства, карацей. Разумееце, зараз я ў такім узросце, што больш не з’яўляюся заўважным для маладых хуліганаў. Да таго ж я не ахвяра: са мной будзе шмат валтузні і не атрымаецца бліскучай перамогі. У мяне было шмат гісторый пасля службы ў войску: я лез у нейкія бойкі, абараняў людзей, якіх, як мне падавалася, несправядліва пакрыўдзілі. Але гэта было даўно і заўсёды на маю карысць.

У асяроддзі, звязаным з музыкай, ніколі ў разборках я не ўдзельнічаў. Наадварот, мае калегі прызвычаіліся, што яны на мяне гыркаюць. Мне здаецца, ім нават падабаецца гэтая роля, а ад мяне ніколі не сыходзіць фізічная агрэсія. Але ўсе ведаюць, што я не вельмі стрыманы ў словах.

— А тое, што вы не ўжываеце спіртныя напоі, вам калі-небудзь у музычнай тусоўцы перашкаджала?

— Ну вось Лявон увесь час мяне троліў і спяваў: «Наш Петя не пьет и не курит, а лучше бы пил и курил». А мне здаецца, што цвярозасць — гэта самае лепшае, што магло са мной здарыцца, таму што я бачыў, як шмат звышталенавітых людзей знікалі, губляліся, правальваліся, прапівалі свой талент. Алкаголь — самы страшны і самы дазволены наркотык.

— Што будзе з N.R.M.?

— Я не ведаю. Думаю, што мы выдадзім новыя песні — мне яны вельмі падабаюцца. Але ці заўважаць іх нашыя слухачы? Ці зробяць ласку яны іх паслухаць?

— Як гэта — быць рок-музыкам у Беларусі?

— Для мяне гэта вялікае шчасце. Маё шчасце. Я знайшоў сябе. Нягледзячы на тое, што я — былая рок-зорка і шмат разоў чуў словы: «Дзякуй вам за вашу кар’еру!» Але гэтая справа няўдзячная матэрыяльна, таму што мы не збудавалі інфраструктуру. Мы шмат чаго зрабілі ўчатырох і спрабуем рабіць далей, але не збудавалі ўсё.

Бліжэйшы выступ Піта Паўлава адбудзецца ў гэтую нядзелю ў Red Card Bar. Білеты на канцэрт можна купіць за 10 рублёў.

Чытайце таксама:

• «У белорусских музыкантов все хорошо с некрологами». Александр Помидоров про самоуничтожение, ненависть к людям и жестокую травлю
• «Есть люди, которые живут гораздо хуже меня». Лидер «Крамы» Игорь Ворошкевич про будущее группы, город контролеров и личные переживания
• «Кругом драки и убийства, а у тебя кастрюля борща на три дня». Лидер Gods Tower Лесли Найф про настоящий андеграунд, ужасных маркетологов и советскую нищету
• «Больше мы в Беларуси ничего записывать не будем». Лидер «Троіцы» Иван Кирчук про юношеские драки, «поддержку» государства и 14 лет затворничества
• «Если вы хотите в 50 лет угробить мужика, давайте жить по-прежнему». Змитер Вайтюшкевич про босяцкое детство, запреты на выступления и нежелание напрягаться

Наш канал у Telegram. Далучайцеся!

Хуткая сувязь з рэдакцыяй: чытайце паблік-чат Onliner і пішыце нам у Viber!

Перадрук тэксту і фотаздымкаў Onliner без дазволу рэдакцыі забаронены. nak@onliner.by